Έχουμε όλες δει πώς γίνεται ένα φυτό όταν ξεχάσουμε να το ποτίσουμε. Τα φύλλα του μαραζώνουν, κιτρινίζουν και μερικά ήδη αρχίζουν να πέφτουν. Μόλις όμως του ρίξουμε νερό, αρχίζει να «ανασταίνεται». Αν και το παράδειγμα είναι κάπως υπερβολικό, κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με το δέρμα μας, όταν αμελούμε να του προσφέρουμε την απαραίτητη υγρασία. Σιγά-σιγά ξηραίνεται, ζαρώνει, χάνει τη φρεσκάδα και τη λάμψη του, ενώ οι ρυτίδες γίνονται πιο έντονες. Αυτή η εικόνα έχει ως αποτέλεσμα να φαινόμαστε ίσως και μεγαλύτερες από την πραγματική ηλικία μας, κάτι που και οι λιγότερο ματαιόδοξες δεν θα επιθυμούσαν.
Πολύτιμη πηγή ζωής, το νερό είναι ζωτικό στοιχείο για το δέρμα, καθώς το ποσοστό νερού στο χόριο (τον στηρικτικό ιστό της επιδερμίδας) φτάνει το 80%, ενώ στην εξωτερική, επιφανειακή στιβάδα το ποσοστό κυμαίνεται από 10 έως 30%. Το δέρμα μας θεωρείται αφυδατωμένο, όταν το ποσοστό του νερού στην επιφανειακή στιβάδα πέσει κάτω από 10%. Χωρίς νερό τα κύτταρα καταστρέφονται, οι ιστοί χάνουν την ελαστικότητά τους και το δέρμα τη σφριγηλότητά του. Η μείωση του αποθέματος νερού που διαθέτει το δέρμα μας συνδέεται με τη διαδικασία της γήρανσης. Το νερό, μέσω των υδρόφιλων μορίων (ένα από τα σημαντικότερα είναι το υαλουρονικό οξύ), από τις βαθύτερες στιβάδες ανεβαίνει σταδιακά προς την επιφάνεια της επιδερμίδας και εκεί συγκρατείται από διάφορους φυσικούς υδατικούς παράγοντες, όπως τα κεραμίδια, τα λιπαρά οξέα και τα δομικά λιπίδια. Μια ποσότητα περίπου 300 ml το 24ωρο, όμως, εξατμίζεται. Παράγοντες, ωστόσο, όπως η ηλικία, η κακή διατροφή, το στρες, το συχνό πλύσιμο με σκληρά σαπούνια, οι περιβαλλοντικές συνθήκες -ειδικά το καλοκαίρι που κάνει πολλή ζέστη ή είμαστε σε χώρους με κλιματισμό- δημιουργούν περισσότερες «ρωγμές» και απομακρύνουν την υγρασία από την επιφάνεια. Τότε νιώθουμε το δέρμα μας να μας τραβάει και να γίνεται πιο εύθραυστο. Είναι τα πρώτα σημάδια αφυδάτωσης και οφείλονται είτε στην ανικανότητα των κυττάρων να συγκρατούν το νερό εσωτερικά είτε σε ελλιπή εξωτερική τροφοδότηση.
Πριν από πέντε χρόνια, ο δρ. Πίτερ Αγκρέ τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Χημείας για την ανακάλυψη του σημαντικού ρόλου των acquaporins, των πρωτεϊνών που λειτουργούν ως «δίαυλοι νερού» και βοηθούν στη μεταφορά νερού εντός και μεταξύ των κυττάρων. Εκτός από αυτές, οι πιο γνωστές ουσίες που χρησιμοποιούνται συχνά στα προϊόντα ενυδάτωσης της επιδερμίδας είναι: • Η γλυκερίνη. • Το υαλουρονικό οξύ. • Η πανθενόλη. • Οι γλυκοζανιγλυκάνες. • Η προπυλενογλυκόλη. Όλες αυτές οι ουσίες έχουν την ιδιότητα να «τραβάνε» το νερό και να το συγκρατούν στα κύτταρα του δέρματος.
Από την άλλη, τα φυτικά έλαια, όπως το λάδι τζοτζόμπα, το shea butter, το ελαιόλαδο και τα παράγωγα πετρελαίου, όπως η βαζελίνη, δρουν σαν «σφραγιστές», δηλαδή μένουν στην επιφάνεια της επιδερμίδας σχηματίζοντας μια λεπτή μεμβράνη και παγιδεύουν το νερό – γι’ αυτό και εφαρμόζονται καλύτερα όταν το δέρμα είναι νωπό.
Τέλος, υπάρχουν λιπόφιλα συστατικά, όπως τα κεραμίδια (ceramides) και η νιασιναμίνη, που κατά κάποιον τρόπο «αποταμιεύουν» ποσότητες νερού στην επιδερμίδα.
Από μόνες τους τόσο η υγρασία όσο και οι ελαιώδεις ουσίες προσφέρουν πρόσκαιρα αποτελέσματα στην ενυδάτωση της επιδερμίδας. Πρέπει να συνδυαστούν. Ωστόσο, κάθε τύπος επιδερμίδας χρειάζεται διαφορετική προστασία και επομένως διαφορετική αναλογία ανάμεσα στην υγρασία και τα έλαια. Διαβάστε, λοιπόν, τις ετικέτες των προϊόντων και μάθετε ποιο ταιριάζει στη δική σας επιδερμίδα.
• Προτιμήστε ενυδατικές κρέμες τύπου «νερό σε λάδι». Αυτό σημαίνει ότι το λάδι είναι το κυρίαρχο στοιχείο τους. Είναι πιο πλούσιες και, συνεπώς, κατάλληλες για ξηρές επιδερμίδες.
• Όταν είναι «λάδι σε νερό», οι ενυδατικές κρέμες περιέχουν λιγότερα έλαια, είναι λεπτόρρευστες και ανάλαφρες στην υφή. Αυτές ταιριάζουν στις κανονικές και μεικτές επιδερμίδες.
• Τα completely oil free προϊόντα με πολύ ελαφριά σύνθεση και σμηγματορρυθμιστικά στοιχεία συνιστώνται για τις ιδιαίτερα λιπαρές και για επιδερμίδες με πρόβλημα ακμής.
• Όσο για τα δέρματα που παρουσιάζουν δυσανεξία, πρέπει τα προϊόντα -και στην περίπτωση αυτή συνιστώνται τα emulsions (γαλακτώματα)- να έχουν πιο απλά ενυδατικά μόρια, όπως κεραμίδια και πανθενόλη. Καλό είναι, πριν εφαρμόσετε την κρέμα, να έχετε προηγουμένως βάλει μια κομπρέσα με φυσιολογικό ορό για πέντε λεπτά.
Έχετε ίσως ακούσει ότι πρέπει να πίνουμε 8 έως 10 ποτήρια νερό την ημέρα για τη σωστή ενυδάτωση του οργανισμού μας, επομένως και της επιδερμίδας μας. Άλλοι άνθρωποι μπορούν και άλλοι δυσκολεύονται να πιουν όλη αυτή την ποσότητα. Επίσης, πολλές δημοσιευμένες επιστημονικές μελέτες δεν την κρίνουν απαραίτητη. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να εξασφαλίσετε την απαιτούμενη ποσότητα. Τα φρούτα και τα λαχανικά, οι χυμοί, το τσάι, οι σούπες είναι καλές εναλλακτικές πηγές.
Από την άλλη μεριά, φροντίστε να μειώσετε την κατανάλωση αλκοόλ, γιατί το οινόπνευμα οδηγεί σε περισσότερη απώλεια νερού, περιορίστε την κατανάλωση καφέδων, γιατί επιδρά αρνητικά στη μικροκυκλοφορία, και σταματήστε το κάπνισμα, που καταστρέφει τα υγιή κύτταρα. Τέλος, φροντίστε να ξεκουράζεστε αρκετά.
Προσέξτε να μην το παρακάνετε με την ενυδάτωση, γιατί μπορεί να έχετε τα αντίθετα αποτελέσματα. Η υπερυδάτωση της επιδερμίδας οδηγεί τα κύτταρα της επιδερμίδας σε οίδημα από κατακράτηση νερού. Τα πρησμένα κύτταρα σπάνε πιο εύκολα και γρήγορα, ελευθερώνοντας περισσότερο νερό, το οποίο εξατμίζεται και κάνει το δέρμα πιο ξηρό.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Λία Παπαθανάκου, δερματολόγο-αφροδισιολόγο, επιστημονική συνεργάτιδα του Νοσοκομείου «Α. Συγγρός».
Υπάρχει ένα κόλπο που μπορείτε να κάνετε για να διαπιστώσετε αν είναι αφυδατωμένη η επιδερμίδα σας. Τραβήξτε απαλά προς τα πάνω το δέρμα από το εξωτερικό της παλάμης σας και αφήστε το. Αν επανέλθει αμέσως, είσαστε σε καλά επίπεδα, αν όχι, έχετε ανάγκη από έξτρα ενυδάτωση.